Szklany sufit w zarządach: Czy nowe przepisy Unii Europejskiej go przełamią?
Mimo znaczącego postępu w kwestii równości płci kobiety nadal stanowią mniejszość na stanowiskach kierowniczych w wielu krajach na całym świecie, a zarządy największych firm wciąż zdominowane są przez mężczyzn. Przyczyny tego problemu tkwią zarówno w uprzedzeniach, jak i strukturalnych ograniczeniach na rynku pracy. W odpowiedzi na te wyzwania Unia Europejska podjęła działania mające na celu zwiększenie udziału kobiet w zarządach spółek giełdowych, promując tym samym bardziej zrównoważoną i reprezentatywną strukturę zarządzania.
O co właściwie chodzi?
W listopadzie 2022 roku Parlament Europejski i Rada (UE) uchwaliły Dyrektywę 2022/2381. Jej celem jest zwiększenie równowagi płci w zarządach spółek giełdowych. Dyrektywa dąży do zapewnienia lepszej reprezentacji kobiet i mężczyzn na stanowiskach kierowniczych w firmach, wprowadzając skuteczne rozwiązania przyspieszające osiągnięcie tej równowagi.
Przepisy te nie będą bezpośrednio dotyczyć spółek niebędących spółkami akcyjnymi (np. spółek z o.o.) ani spółek giełdowych zatrudniających mniej niż 250 pracowników. Spółki giełdowe zostały objęte tymi regulacjami w pierwszej kolejności ze względu na ich szczególną rolę w gospodarce i wpływ na cały rynek.
W liczbach
Dyrektywa zobowiązuje kraje członkowskie do nałożenia na spółki giełdowe obowiązku osiągnięcia jednego z dwóch celów:
- co najmniej 40% stanowisk dyrektorów niewykonawczych ma być zajmowanych przez kobiety,
- przynajmniej 33% wszystkich stanowisk dyrektorskich (zarówno wykonawczych, jak i niewykonawczych) ma być obsadzonych przez kobiety,
- kraje członkowskie UE mają czas do lipca 2026 roku na wprowadzenie dyrektywy.
Co, jeśli dana spółka zignoruje postanowienia dyrektywy i nie wprowadzi jej w życie?
W takim przypadku spółka będzie zobowiązana wdrożyć specjalne środki dotyczące procesu rekrutacji na stanowiska kierownicze. Będzie to obejmować uruchomienie procesu selekcji zgodnie z zasadami określonymi w dyrektywie.
Równowaga płci w zarządach polskich firm
Sytuacja kobiet na stanowiskach kierowniczych w Polsce pokazuje, jak wiele jeszcze pozostaje do zrobienia w kwestii osiągnięcia prawdziwej równości płci w biznesie. Według raportu „30% Club Poland” z końca 2023 roku zaledwie 4,3% prezesów największych spółek notowanych na warszawskim indeksie WIG140 to kobiety. W zarządach i radach nadzorczych tych firm kobiety stanowią tylko 18%, co jednoznacznie wskazuje na dominację mężczyzn.
Różnorodność płci w różnych sektorach
Największą różnorodność płci obserwuje się w sektorze finansowym, gdzie kobiety zajmują 27,3% stanowisk we władzach, co daje nadzieję na pozytywne zmiany w przyszłości. Niestety, nie wszystkie branże mogą pochwalić się podobnymi wynikami. Sektor rolno-spożywczy wypada najgorzej, z zaledwie 7,1% kobiet w zarządach. Przemysł (14,4%) oraz energetyka i surowce (15,2%) również prezentują niski poziom reprezentacji kobiet.
Powyższe dane wskazują na wyraźne dysproporcje w poszczególnych sektorach. Może to wynikać zarówno z historycznych uprzedzeń, jak i z różnorodnych barier, z którymi kobiety nadal się zmagają na drodze do wyższych stanowisk. Mimo że sektor finansowy przoduje pod względem różnorodności, ogólny obraz sytuacji w Polsce pokazuje, że kobiety wciąż mają ograniczony dostęp do kluczowych stanowisk decyzyjnych. Ta sytuacja nie umożliwia pełnego wykorzystania potencjału różnorodności w biznesie.
Jak to wygląda w innych krajach europejskich?
W grudniu 2022 roku kobiety stanowiły zaledwie 32,2% kadry kierowniczej w zarządach spółek publicznych w Unii Europejskiej. Różnice między poszczególnymi krajami były znaczące – najwięcej kobiet na stanowiskach kierowniczych miała Francja (45,2%) i Włochy (42,6%). Polska, z wynikiem 24,2%, zajmowała dziesiąte miejsce od końca, wyprzedzając głównie kraje Europy Środkowo-Wschodniej. Dane te ukazują nierównomierną reprezentację kobiet na poziomie kierowniczym w Europie. Co ciekawe, raport „The Future of Jobs 2023” Światowego Forum Ekonomicznego wskazuje, że ponad połowa pracowników z pokolenia Z odrzuciłaby ofertę pracy w firmie bez zróżnicowanego przywództwa. Sugeruje to, że presja na zmianę w najbliższych latach będzie jeszcze większa.
Dlaczego wciąż tak mało kobiet zajmuje stanowiska kierownicze i dlaczego warto to zmienić?
Niski odsetek kobiet na stanowiskach kierowniczych to złożony problem, którego główną przyczyną są wciąż obecne w społeczeństwie stereotypy płciowe. Kobiety często spotykają się z błędnym przekonaniem, że są mniej zdolne do pełnienia funkcji lidera niż mężczyźni, co ogranicza ich szanse na awans. To przekonanie ma swoje korzenie w historycznych rolach społecznych, przypisujących kobietom zadania domowe, a mężczyznom – zarządzanie i biznes. W efekcie kobiety często doświadczają nierównego traktowania podczas rekrutacji i w trakcie rozwijania kariery zawodowej.
Istnieje jednak wiele argumentów przemawiających za zwiększeniem liczby kobiet w zarządach firm. Przede wszystkim, większa różnorodność w zarządach sprzyja lepszemu identyfikowaniu ryzyka i radzeniu sobie z wyzwaniami. Badania wskazują, że przedsiębiorstwa z bardziej zróżnicowanymi pod względem płci zarządami są bardziej rentowne. Raport McKinsey z 2020 roku wykazał, że firmy z górnego kwartyla pod względem różnorodności płci w zarządach mają o 27% większe szanse na osiągnięcie lepszych wyników finansowych niż te z dolnego kwartyla.
Co więcej, obecność kobiet w zarządach pozytywnie wpływa na procesy decyzyjne i normy zarządcze. Mają one istotny wpływ na nadzór korporacyjny, normy działania zarządów i podejmowanie decyzji. Kobiety na stanowiskach kierowniczych zazwyczaj są doskonale przygotowane do realizacji celów biznesowych i zarządzania zespołami, a w razie braku wiedzy w niektórych obszarach nie obawiają się otwarcie przyznać i zadawać wnikliwych pytań, by lepiej zrozumieć sytuację. Takie podejście przekłada się na bardziej przemyślane i wszechstronne działania zarządów.
Promowanie większej liczby kobiet na stanowiskach kierowniczych to nie tylko kwestia sprawiedliwości, ale także szansa na rozwój i lepsze wyniki firm. Różnorodność perspektyw zwiększa kreatywność, sprzyja innowacjom i pozwala firmom skuteczniej reagować na zmieniające się warunki rynkowe. W ostatecznym rozrachunku może to przynieść korzyści zarówno firmom, jak i całej gospodarce.
Jakie działania mogą podjąć firmy, by zatrudniać więcej kobiet?
By zwiększyć udział kobiet na stanowiskach kierowniczych, firmy mogą podjąć różnorodne działania, takie jak:
- Uczynić równość płci na stanowiskach decyzyjnych priorytetem biznesowym – zarządy powinny wyznaczyć cele związane z równowagą płci, podkreślając, że jest to kluczowy element strategii firmy.
- Stosować przejrzyste i profesjonalne procesy rekrutacyjne – opracować jasne profile stanowisk i listy kompetencji oraz zapewnić transparentny proces selekcji kandydatów. Przy równorzędnych kwalifikacjach preferować płeć niedostatecznie reprezentowaną.
- Wyznaczyć mierzalne cele – ustalić konkretne, realistyczne i terminowe cele zwiększenia liczby kobiet w zarządach, umożliwiające śledzenie postępów.
- Współpracować z firmami rekrutacyjnymi – zobowiązać je do zapewnienia odpowiednich procesów rekrutacyjnych i przedstawiania zróżnicowanych list kandydatów na każde wolne stanowisko w zarządzie lub kierownictwie.
- Zapewnić szkolenia z zakresu inkluzywności – oferować członkom zarządu szkolenia i coaching, by wzmocnić otwarte podejście w procesach decyzyjnych.
- Rozwijać sieć kontaktów – aktywnie poszukiwać kobiet na stanowiska kierownicze, wykorzystując własną sieć kontaktów, zamiast ograniczać się do tradycyjnych metod rekrutacji.
Jeśli reprezentujesz firmę, która potrzebuje wsparcia w procesie wdrażania równości płci w zarządach, skontaktuj się z nami po szczegóły naszej oferty. Wystarczy, że wyślesz wiadomość na adres: Zadrozna.Anna@CareerAngels.eu
